ESSAY EET JE UITZICHT 23/06/2012 JOEKE VELLEMA
Als militair heb je bij een inzet altijd de kans dat je wordt afgesneden van de eigen troepen. Dit kan door verschillende oorzaken individueel zijn of met meerdere personen (bijv. je groep). Het kan ook zijn dat je ontsnapt uit (krijgs)gevangenschap. Bij beide scenario’s wil je zo snel mogelijk terugkeren naar eigen troepen waar je veilig bent. Voor deze procedure is een naam: Escape and Recovery. Tijdens deze procedure is enige kennis van survival belangrijk: het bouwen van diverse onderkomens, water vinden en zuiveren, vuur maken en voedsel zoeken (zowel plantaardig als dierlijk). De prioriteiten zijn afhankelijk van het klimaat waar je je op dat moment in bevindt. In Arctische omstandigheden zal beschutting en vuur heel belangrijk zijn om onderkoeling te voorkomen, terwijl bij tegenwoordige inzetten in de woestijn de prioriteit bij water en beschutting ligt. In de meeste situaties zal voedsel niet de hoogste prioriteit hebben omdat je relatief lang zonder kunt .
Rond 1 april kreeg ik een verzoek van onze toenmalige bataljonscommandant: de Kunstvereniging Diepenheim zoekt voor een kunstproject een overlever op het gevechtsveld. Van jongs af aan heb ik al interesse in survival en bushcraft. In 2001 heb ik binnen het leger een cursus heb gevolgd in Zuid-Duitsland waar je kennis over het bovenstaande op niveau word gebracht en je gebruik leert maken van een geïmproviseerde uitrusting en je survivalkit. Dit zullen de redenen zijn dat ze mij in het bataljon de aangewezen persoon vonden om deel te nemen aan Eét je uitzicht.
Na contact gemaakt te hebben met curator Jeroen van Westen kreeg ik een kleine rondleiding door het gebied. Zelf woon ik in een compleet ander gebied (noord-Friesland), en ik was erg onder de indruk van de bosachtige omgeving, afgewisseld met wei- en bouwland. Wel viel mij op dat het een stuk droger was dan bij ons en werd ik door Jeroen erop gewezen dat het hier arme zandgrond is met maar een dunne bouwvoor.
23 juni was het eindelijk zover. Op weg naar de galerie zag ik een haas in het veld en vloog er een fazant voor mijn auto langs; er zit dus wild in het gebied. Bij de galerie maakte ik kennis met de rest van de verkenners. Wat ik mooi vond waren de specialisaties van de andere verkenners en dat we allemaal op onze eigen, aangeleerde manier naar het landschap kijken.
De omgeving van Diepenheim is in deze zomerse periode van het jaar uitermate geschikt om te overleven. De strook waar wij voedsel konden zoeken bevatte veel eetbare planten. Vrij snel zag ik onder andere: vogelmuur, brandnetel, naaldbomen (naalden om thee van te zetten: vitamine c) en later in het seizoen maïs van de velden. Als ik zou besluiten om langer in het gebied te verblijven zou ik in de Schipbeek zetlijnen uitzetten (vis) en in de bossen vallen en strikken te plaatsen. Vitamines, vezels en proteïnes zou ik dus zonder problemen uit de omgeving kunnen halen. Vetten worden moeilijker; wild bevat over het algemeen weinig vet dit zou later in het seizoen opgelost kunnen worden met noten, o.a. hazelnoten, en dan zijn er natuurlijk ook paddenstoelen (mits positief geïdentificeerd).
Een van de vragen die ik kreeg was: welk voedsel zou de burger in gewone tijden tegen de borst stuiten en wat zou in tijd van nood alsnog eetbaar zijn. Makkelijke prooien zoals huisdieren zouden de moderne westerse mens tegen de borst stuiten, denk hierbij aan katten en honden maar ook aan konijnen en kippen, want de gemiddelde westerse mens zal niet snel zijn eigen huisdieren eten. Ikzelf zou bij Escape en Recovery deze dieren alleen in uiterste noodzaak eten i.v.m. mogelijke kans op onderkenning, de bewoners zouden hun dieren missen en gaan zoeken. Wel zag ik veel nestkasten in het gebied, deze kunnen in de vroege zomer nog eieren en jonge vogels bevatten die ik dan zou kunnen eten (of gebruiken als aas voor mijn vallen). Het ultieme wat de burger tegenstaat is een van de grootste bronnen van proteïnes: insecten, regenwormen, slakken, mierenlarven, enz. Deze zijn vrij gemakkelijk te vinden en te bereiden. De burger zou in tijd van nood al het bovenstaande kunnen eten om te overleven.
Ik heb een mooie dag gehad. Ik was blij ik binnen de korte tijd diverse planten heb kunnen aandragen zoals de riettoppen die nog niet bekend waren. Ook vond ik het mooi dat ik met mijn zelfgemaakte hengel nog een baarsje gevangen heb. Ik was erg onder de indruk hoe Ernst, de kok, de diverse planten heeft klaargemaakt. Dit zou mij niet zo snel lukken in het bos. Het meeste wilde voedsel is zonder kruiden en zout smakeloos of bitter maar het gaat bij overleven niet om de smaak maar om de voedingswaarde!
